Orðskýringar

Greiðslumark mjólkur:
Greiðslumark er sá hluti heildargreiðslumarks sem ákveðinn er fyrir hvern mjólkurframleiðanda og veitir rétt til beinnar greiðslu úr ríkissjóði fyrir framleiðsluna. Greiðslumark er bundið við lögbýli og breytist í réttu hlutfalli við heildargreiðslumark. Heildargreiðslumark mjólkur er ákveðið af landbúnaðarráðherra fyrir hvert verðlagsár og miðast við sölu á innanlandsmarkaði.

Mjólkurkvóti:
Mjólkurkvóti landsins er heildargreiðslumark.

Verðlagsár:
Verðlagsár hefst 1. janúar og lýkur 31. desember.

Innvigtuð mjólk:   
Innvigtun á sér stað þegar mjólk er mæld inn í mjólkurbú. Öll mjólk sem mjólkurbú móttekur beint frá framleiðendum á tilteknu tímabili er heildarinnvigtun mjólkurbúsins á tímabilinu.

Meðalmjólk:   
Í meðalmjólk er meðalefnasamsetning mjólkur í landinu hverju sinni. Þannig er innihald meðalmjólkur af fitu og próteini meðaltal fitu og próteins mjólkur undanfarin þrjú verðlagsár. Meðalmjólk er oft kölluð grundvallarmjólk.

Beingreiðslur:   
Beingreiðsla er greiðsla úr ríkissjóði til framleiðanda, sem á greiðslumark.

 
Afurðastöðvarverð:   
Mjólkursamlag greiðir framleiðanda afurðastöðvaverð fyrir mjólkina.

 
Ráðstöfun:   
Ef lítri af innveginni mjólk er notaður til þess að framleiða tiltekna neysluvöru er lítranum ráðstafað í þá neysluvöru. Heildarráðstöfun mjólkur í landinu á ákveðnu tímabili er öll sú mjólk sem notuð er í framleiðslu þeirra mjólkurvara sem framleiddar eru á tímabilinu.

Umreikningur:   
Umreikningur m.v. fitu segir til um hversu marga lítra af meðalmjólk þarf til þess að fá fitumagnið í tiltekna neysluvöru. Á sama hátt má reikna m.v. prótein. Þannig þarf fitu úr sem nemur 21,4 lítrum af meðalmjólk til að framleiða 1 kg af smjöri en prótein úr sem nemur aðeins 1,5 lítrum af meðalmjólk.

Vistvænn landbúnaður:   
Hliðstæður við vistvænan landbúnað erlendis eru "half-way-houses", "conservation grade", "alternative" og "integrated agriculture" í Bretlandi og víðar, og "low input sustainable agriculture" eða "LISA" og "integrated pest management" eða "IPM" í Bandaríkjunum og víðar. Á hinum Norðurlöndunum er vistvænum landbúnaði lýst sem "lys grøn" samanborið við "grøn" fyrir lífrænan, og notuð eru heitin "miljøvenlig", "alternativ" og "integreret landbrug".

Lífrænn landbúnaður:   
Lífræn landbúnaðarframleiðsla byggist á lífrænni ræktun jarðvegs, notkun lífræns áburðar, safnhaugagerð, sáðskiptum og lífrænum vörnum í stað hefðbundinna lyfja og eiturefna. Gerðar eru miklar kröfur til umhverfisverndar, velferðar búfjár og hreinleika afurða. Stefnt er að sjálfbærri þróun. Óheimilt er að nota erfðabreyttar lífverur. Í enskumælandi löndum er lífrænn landbúnaður kallaður "organic agriculture" en á hinum Norðurlöndunum "økologisk landbrug".